Na Starym Cmentarzu Żydowskim we Wrocławiu

Za nami okres jesiennej zadumy nad grobami bliskich, przyjaciół, ludzi znanych i tych anonimowych. Niejednokrotnie odwiedzając cmentarze z okazji Dnia Wszystkich Świętych, czy Zaduszek zastanawiam się jak te dni były obchodzone we Wrocławiu przed II Wojną Światową. Co czują bliscy pochowanych na przedwojennych cmentarzach Wrocławia, które zostały zlikwidowane albo w dużej mierze zapomniane.

Do tych zapomnianych dla zwykłych mieszkańców Wrocławia z pewnością należy Cmentarz Żydowski przy ul. Ślężnej. Wiele osób idąc chodnikiem lub jadąc samochodem ul. Ślężną na odcinku między ulicami Kamienną i Sztabową nie zauważa ciągnącego się wysokiego muru i nawet nie zastanawia się co za nim się znajduje.
Mur ten natomiast skrywa świadectwo historii dawnych mieszkańców Wrocławia, naszych starszych braci w wierze, wrocławskich Żydów.
Zestawiając położoną obok cmentarza bardzo ruchliwą ul. Ślężną i panującą na cmentarzu atmosferę ma się wrażenia cofnięcia o kilkadziesiąt lat wstecz, szczególnie że cmentarz przypomina słynny “Czarodziejski Ogród” z powieści Francesa Hodgson Burnetta.

Wracając do cmentarza.
Jego historia sięga 1856 roku kiedy to przedstawiciele wrocławskiej gminy żydowskiej zaczęli skupować we wsi Gabitz (Gajowice), przy Lohestrasse (obecnie ul. Ślężnej) działki w celu umiejscowienia na nich cmentarza. Początkowo cmentarz miał powierzchnię 3 ha, która następnie została powiększona do 4,6 ha. Skrupulatnie wytyczono alejki, a całość została otoczona murem. Początkowo na cmentarzu funkcjonował dom przedpogrzebowy oraz mieszkanie zarządzającego cmentarzem inspektora, jednakże w roku 1912 budynki te zostały wyburzone i zastąpione nowymi, bardziej funkcjonalnymi. Zbudowano wówczas dom zarządu cmentarza, z mieszkaniami inspektora oraz grabarza, biuro i kwiaciarnię, oraz kaplicę i latarnię.

Pierwszy oficjalny pogrzeb miał miejsce 17.11.1856 r., kiedy to pochowano kupca Lobela Sterna. Doszło wówczas do poświęcenia ziemi cmentarza przez rabina Abrahama Geigera. Jednak nie był to pierwszy grób na cmentarzu, gdyż w miejscu tym można znaleźć starsze nagrobki, pochodzące z cmentarzy żydowskich istniejących w średniowieczu. Najstarszy ze wspomnianych nagrobków posiada wyrytą datę 04.08.1203 i wzniesiony został dla kantora Dawida.
Po wybuchu II Wojny Światowej ilość pochówków wydatnie się zmniejszyła i w pewnym momencie ustała całkowicie co spowodowało, że w roku 1943 cmentarz został całkowicie zamknięty. Mimo, że wspomniana wojna obeszła się z cmentarzem dość łagodnie na niektórych macewach nadal znajdują się ślady po kulach pochodzących prawdopodobnie z okresu walk o Wrocław w roku 1945.

W dniu 24.05.1975 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, a od roku 1991 jest udostępniony do zwiedzania jako Muzeum Architektury Cmentarnej, stanowiące Muzeum Sztuki Cmentarnej i jest oddziałem Muzeum Miejskiego Wrocławia.

Na cmentarzu są pochowane tak znane osoby jak chociażby:

• Lassalle Ferdinand (1825-1864) – uczestnik Wiosny Ludów, założyciel i przywódca pierwszej partii robotniczej w Niemczech,
• Stein Auguste i Siegfried (1849-1936 i 1844-1893) – rodzice Edyty Stein – żydówki wrocławskiej, która przyjęła katolicyzm i jako siostra Teresa Benedykta od Krzyża została zamordowana w Auschwitz; od 1987 błogosławiona, od 1998 święta Kościoła Rzymskokatolickiego.
• Auerbach Leopold (1828-1897) – lekarz, biolog, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego,
• Cohn Ferdinand Julius (1828-1889) – botanik, uznawany jest za jednego z twórców bakteriologii, współpracował z Robertem Kochem w badaniach nad wąglikiem i szczepionkami przeciw tej chorobie.

Co trzeba wiedzieć w kwestii zwiedzania cmentarza:
Godziny otwarcia:
poniedziałek – niedziela – 10.00 – 18.00 (w zimie do zmroku)
Ceny biletów:
normalny – 15 zł
ulgowy – 10 zł
rodzinny – 30 zł
lekcja muzealna – 5 zł
w czwartki – wstęp wolny

Niech załączone do posta kilka zdjęć będą zachętą do odwiedzenia tego magicznego miejsca. Miłego oglądania. Z informacji od Was wiem, że cykl artykułów o Bieszczadach, w tym o kirkucie w Lesku zaowocował w kilku przypadkach Waszymi wyjazdami w Bieszczady. Mam nadzieję, że ten artykuł zachęci Was również do krótkiej wycieczki na Wrocławski Cmentarz Żydowski, szczególnie że pogoda dopisuje i zachęca do spacerów.

Jeżeli przedstawione powyżej fotografie nie wyczerpały Waszej ciekawości możecie zerknąć na rozszerzoną galerię zdjęć ze Starego Cmentarza Żydowskiego w linku zamieszczonym poniżej.

 

 

Follow my blog with Bloglovin